فروشگاه ایرانیان نوین

تخت جمشید یا پارسه (به پارسی باستان: 𐎱𐎠𐎼𐎿، Pārsa) (یا پرسپولیس، پرسه‌پلیس، هزارستون، صدستون (به پهلوی:𐭮𐭲𐭮𐭲𐭥𐭭𐭩, sadstūn) یا چهل‌منار) نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که طی سالیان، پیوسته پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌است. در این شهر باستانی کاخی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌است و به مدت حدود ۲۰۰ سال آباد بوده‌است. در نخستین روز سال نو گروه‌های زیادی از کشورهای گوناگون به نمایندگی از ساتراپی‌ها یا استانداری‌ها با پیشکش‌هایی متنوع در تخت جمشید جمع می‌شدند و هدایای خود را به شاه پیشکش می‌کردند.[۱][۲]
در سال ۵۱۸ پیش از میلاد بنای تخت جمشید به عنوان پایتخت جدید هخامنشیان در پارسه آغاز گردید.[۳] بنیان‌گذار تخت جمشید داریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر یکم با افزودن بناهای دیگر، این مجموعه را گسترش دادند. بسیاری از آگاهی‌های موجود که در مورد پیشینهٔ هخامنشیان و فرهنگ آن‌ها در دسترس است به خاطر سنگ‌نبشته‌ها و گل نوشته‌هایی است که در این کاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها و لوحه‌ها آن حکاکی شده‌است.[۴] سامنر برآورد کرده‌است که دشت تخت جمشید که شامل ۳۹ قرارگاه مسکونی بوده، در دورهٔ هخامنشیان ۴۳٬۶۰۰ نفر جمعیت داشته‌است.[۵] باور تاریخ‌دانان بر این است که اسکندر مقدونی سردار یونانی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید.[۳][۶] و احتمالاً بخش عظیمی از کتاب‌ها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با این کار نابود نمود. بااین‌حال ویرانه‌های این مکان هنوز هم برپا است و باستان‌شناسان از ویرانه‌های آن نشانه‌های آتش و هجوم را بر آن تأیید می‌کنند.این نوشتار دربردارندهٔ نوشته‌ی‌پارسی باستان است. اگر مرورگر یا رایانه‌تان تنظیم نشده باشد، به جای نویسه‌های خط میخی پارسی باستان، علامت سؤال، مستطیل و علائم دیگر نمایش داده می‌شوند.
این مکان تاریخی از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو است.[۷]پادشاهان ساسانی نیز کتیبه‌هایی در تخت جمشید در کاخ تچر بر جای گذاشته‌اند. پس از ورود اسلام به ایران نیز این مکان را محترم می‌شمردند و آن را هزار ستون یا چهل منار می‌گفتند و با شخصیت‌هایی همچون سلیمان نبی و جمشید ارتباطش می‌دادند. عضدالدوله دیلمی در تخت جمشید دو کتیبه به خط کوفی بر جای گذاشته‌است. همچنین کتیبه‌های دیگری هم به عربی و هم به فارسی در تخت جمشید وجود دارد که جدیدترین آن مربوط به دوره قاجار است این کتیبه به فرمان مظفرالدین شاه قاجار نوشته شده‌است که در دیوار شمالی کاخ تچر قرار دارد.[۸]

تخت جمشید در شمال شهرستان مرودشت، شمال استان فارس (شمال شرقی شیراز) جای دارد.[۹]
در فاصلهٔ ۶ و نیم کیلومتری از تخت جمشید نقش رستم قرار دارد. در نقش رستم آرامگاه‌های شاهنشاهانی مانند داریوش بزرگ/خشایارشا/ اردشیر یکم و داریوش دوم واقع است. علاوه بر نقش رستم دو آرامگاه به صورت کاملاً تمام شده و یک آرامگاه به صورت نیمه تمام در تخت جمشید موجود است. آرامگاه‌هایی که در دامنهٔ کوه رحمت و مشرف به تخت جمشید واقع شده‌است متعلق یه اردشیر دوم و اردشیر سوم می‌باشد. در جنوب تخت جمشید یک آرامگاه به صورت نیمه تمام رها شده‌است که بر اساس نظر بعضی از باستان شناسان متعلق داریوش سوم است.[۱۰]
جدا از سازندگان تخت جمشید که داریوش، خشایارشا و اردشیر یکم بودند، اردشیر سوم نیز تعمیراتی در تخت جمشید انجام داد. آرامگاه‌های اردشیر دوم و سوم در کوهپایهٔ شرقی تخت جمشید کنده شده‌است.[۱۱]این نوشتار دربردارندهٔ نوشته پارسیگ است. اگر مرورگر یا رایانه‌تانتنظیم نشده باشد، به جای این نویسه‌ها، علامت سؤال، مستطیل و علائم دیگر نمایش داده می‌شوند.
 محتویات۱ریشه نام۲سازه و موقعیت۳سنگ بنای نخستین۴پژوهش‌های باستان‌شناسی۵معماری۵.۱معماران و هنرمندان۵.۲معماری حرفه‌ای۵.۳آرایش نقوش۵.۴سنجش درازا و شمارگان۵.۵بست فلزی به جای ملات۵.۶پلکان‌های ورودی سکو و دروازهٔ ملل۵.۷پلکان‌های کاخ آپادانا۶کاخ‌ها و ساختمان‌ها۶.۱کاخ آپادانا۶.۲کاخ تچر۶.۳کاخ هدیش۶.۴کاخ ملکه۶.۵کاخ ه۶.۶کاخ سه‌در۶.۷کاخ صدستون۶.۸کاخ شورا۶.۹ساختمان خزانهٔ شاهنشاهی۷نمادها۸سنگ‌نگاره‌ها۹سنگ‌نبشته‌ها۹.۱سنگ‌نبشته‌های داریوش بزرگ۹.۲سنگ‌نبشته‌های خشایارشا۹.۳سنگ‌نبشته اردشیر یکم در تخت جمشید۹.۴اشتباه نگارشی در سنگ‌نوشته‌ها۱۰کتیبه‌ها۱۰.۱کتیبه‌های غیرهخامنشی۱۰.۲کتیبه‌های گلی۱۱سامانه پرداخت حقوق به کارگران تخت جمشید۱۲جایگاه کنونی این سازه۱۳تل آجری۱۳.۱هیئت کاوش۱۴جشن‌های ۲۵۰۰ ساله۱۵جشن هنر شیراز۱۶موزه هخامنشی در تخت جمشید۱۷تخت جمشید از نگاه سفرنامه نویسان۱۸تخت جمشید پس از اسلام۱۹تخت جمشید پس از انقلاب ۱۳۵۷۲۰تأثیر تخت جمشید بر معماری پس از خود۲۰.۱معماری باستان۲۰.۲معماری مدرن۲۱سرانجام تخت جمشید۲۲فیلم تخت‌جمشید۲۳تخت جمشید و نمادهای امروزی۲۴وضعیت بحرانی۲۵نگارخانه۲۶سراسرنماها۲۷جستارهای وابسته۲۸پانویس۲۹منابع۳۰پیوند به بیرونریشه نام[ویرایش]